Nauka matematyki niektórym uczniom sprawia tyle trudności, że samo myślenie o rozwiązaniu skomplikowanego zadania wywołuje u nich napięcie i niepokój. Takich uczuć doświadczają szczególnie osoby o wysokim poziomie lęku przed matematyką. Badania opublikowane na łamach czasopisma PLOS ONE łączą strach przed matematyką z aktywacją regionów mózgu odpowiedzialnych za przetwarzanie bólu.
Ian Lyons i Sian Bellock postanowili sprawdzić co kryje się za emocjami wywoływanymi przez zadania matematyczne. Badaczy interesowało czy strach przed matematyką można uzasadnić rzeczywistą odpowiedzią mózgu na reakcje ciała i narządów, podobnie jak w przypadku odczuwania bólu, czy raczej mamy do czynienia z mechanizmem psychologicznym opartym na irracjonalnym lęku.
Naukowcy na podstawie kwestionariusza mierzącego lęk przed matematyką podzieli 28 uczestników na dwie równoliczne grupy: z wysokim i niskim wskaźnikiem lęku. Zadaniem badanych było rozwiązać szereg trudnych i łatwych zadań podzielonych na słowne i matematyczne. Zanim jednak zadanie zostało wyświetlone uczestnikowi, na ekranie pojawiał się symbol informujący jakie zadanie będzie za chwile wyświetlone (niebieski kwadrat – zadanie słowne, żółte koło – zadanie matematyczne). W trakcie oczekiwania na wyświetlenie się zadania mózgi uczestników były skanowane za pomocą funkcjonalnego magnetycznego rezonansu jądrowego (fMRI).
Nie są to pierwsze dowody potwierdzające, że stresujące sytuacje potrafią wywoływać uczucie fizycznego bólu. W 2003 roku Naomi Eisenberger i jej zespół udowodniła, że wykluczenie społeczne boli tak samo jak złamana ręka. Tym jednak co wyróżnia eksperyment Lyons i Bellock jest wykazanie, że już samo oczekiwanie budzącego strach wydarzenia, może być bolesne.
Dla osób, które nigdy nie bały się matematyki i potrafią docenić jej piękno, lęk przed liczbami może wydawać się irracjonalny. Dowody jakich dostarczyli Lyons i Bellock, pozwalają jednak spojrzeć na ludzi z wysokim lękiem przed matematyką z innej perspektywy. Reakcja neuronalna ich mózgu tłumaczy dlaczego unikają matematyki i sytuacji z nią związanych – fizyczny ból to nic przyjemnego.
Lyons IM, & Beilock SL (2012). When math hurts: math anxiety predicts pain network activation in anticipation of doing math. PloS one, 7 (10) PMID: 23118929
Wyniki
Analiza skanów wykazała, że u uczestników o wysokim lęku przed matematyką dochodziło do silniejszej aktywacji rejonów mózgu, które utożsamia się z odpowiedzią na fizyczne uczucie bólu. Interesujące jest jednak to, że tego typu relacja zachodziła wyłącznie w przypadku oczekiwania na zadanie z matematyki, a nie w czasie jego wykonywania. – Oznacza to, że to krzywdę wyrządza nie tyle myślenie analityczne w czasie rozwiązywania zadań matematycznych, ale samo oczekiwanie na zmierzenie się z tego typu problemami – tłumaczy Lyons.