Kobieta – naukowiec? To brzmi dumnie!

(C) Ignite New Zealand

Wyobraź sobie, że rekrutujesz kandydatów do pracy na stanowisko kierownicze. Dostajesz takie samo CV od kobiety i mężczyzny. Kogo wybierzesz? Z badania opublikowanego w „Proceedings of the National Academy of Sciences” (PNAS) wynika, że w procesie zatrudnienia w nauce płeć ma znaczenie! Okazuje się, że kobiety jako pracownicy naukowi otrzymują mniejsze zarobki i mniejsze wsparcie w pracy. A to wszystko przez… postrzegane mniejsze kompetencje.

Wszyscy cenią sobie Marię Skłodowską-Curie, a Kopernik podobno była kobietą. Jednak dane statystyczne mówią, że liczba kobiet w wielu dziedzinach nauki jest o wiele mniejsza niż mężczyzn. Zwłaszcza mało jest kobiet z tytułem profesorskim. Z tytułem doktora kobiet jest co prawda więcej, ale poziom zatrudnienia kobiet jako młodych asystentów na uczelni jest niewielki. Choć w ostatnich latach liczba kobiet, które otrzymały granty na badania, się zwiększyła, poziom ten jest nadal niski. Z raportu “Women for Science: Inclusion and Participation in Academies of Science” opublikowanego przez Południowoafrykańską Akademię Nauk (ASSAf) w lutym 2016 wynika, że średnio na 100 członków akademii nauk przypada… 12 kobiet. W Polsce jest to jedynie 4% (na 533 członków PAN przypadają 22 kobiety). Co jest przyczyną tych dysproporcji?

Nie są to różnice w budowie mózgu. Wykazano w licznych badaniach, że kobiety i mężczyźni nie mają odmiennych zdolności matematycznych, czy ogólnie inteligencji. Zaznacza się rolę osobistych wyborów życiowych – podczas gdy mężczyzn zachęca się od wczesnego dzieciństwa do roli liderów, badaczy czy sportowców, kobiety nadal często myślą o sobie jak o opiekunkach domowego ogniska. Czy są to też uprzedzenia i postrzeganie kobiet jako mniej kompetentnych w nauce niż mężczyzn? Takie pytanie zadali sobie naukowcy z Yale University: Corinne Moss-Racusina, John Dovidio, Victoria Brescollc, Mark Grahama oraz Jo Handelsmana.

Kompetentna jak kobieta?

Badacze chcieli sprawdzić, z jakimi szansami na rynek nauki wchodzą młode kobiety i młodzi mężczyźni, świeżo upieczeni absolwenci i absolwentki kierunków ścisłych (fizyka, biologia, chemia). Zbadano 127 profesorów nauk ścisłych: mężczyzn i kobiety. Sprawdzano, jak chętnie uczestnicy zatrudniliby na stanowisku kierownika laboratorium badawczego na swojej uczelni kobietę albo mężczyznę. Pytano również, jakie należy się im wynagrodzenie oraz jak bardzo przedstawiciele obu płci zasługują na wsparcie mentora na tym nowym stanowisku. Naukowe CV obu tych kandydatów było identyczne.

Okazało się, że stanowisko mniej chętnie oferowano kobiecie. Dodatkowo kobiecie proponowano mniejsze zarobki (różnica wynosiła średnio aż 4000 dolarów rocznie!) i mniejsze wsparcie mentorskie. Co ciekawe, efekt mniejszej gotowości do zatrudnienia kobiety jako kierowniczki laboratorium można było tłumaczyć postrzeganiem kobiet jako mniej kompetentnych niż mężczyźni na tym samym stanowisku. Wybory profesorów pokazywały taką samą zależność, bez względu na płeć oceniającego. Wybrane rezultaty znajdują się na poniższym wykresie.

Źródło: Moss-Racusin C.A., Dovidio J.F., Brescoll V.L., Graham M.J. & Handelsman J. (2012). Science faculty’s subtle gender biases favor male students. Proceedings of the National Academy of Sciences, 109(41), 16474-16479. DOI: 10.1073/pnas.1211286109
Źródło: Moss-Racusin C.A., Dovidio J.F., Brescoll V.L., Graham M.J. & Handelsman J. (2012). Science faculty’s subtle gender biases favor male students. Proceedings of the National Academy of Sciences, 109(41), 16474-16479. DOI: 10.1073/pnas.1211286109

Naukowcy tłumaczą, że ludzie nie są świadomi, jak bardzo stereotypy wpływają na ich wybory, postrzeganie innych. Gorsza pozycja kobiet w nauce (ang. gender bias) wynika z głęboko zakorzenionego stereotypu kobiety jako mniej zaradnej, mniej kompetentnej, ale za to bardziej uczuciowej niż mężczyzna. Stereotyp ten powielany jest od wieków, zarówno przez mężczyzn, jak i kobiety. – Bycie kobietą w nauce to mniejsze wsparcie, zarówno społeczne, ze strony szefa czy współpracowników, jak i konkretne: informacyjne oraz finansowe. Przez to kobiety, mimo takich samych kwalifikacji i poziomu umiejętności jak mężczyźni, nie mogą się rozwijać w niektórych obszarach, tracą motywację i zapał do pracy. – twierdzą badacze. – Nie chodzi tutaj o jawną wrogość. Tylko subtelne stereotypy, które utrudniają młodym kobietom rozwój. – dodają. Badacze piszą, że najważniejszym jest wsparcie kobiet w początkowych etapach ich kariery naukowej. Wtedy to najtrudniej osiągnąć sukces, podjąć decyzję o „pozostaniu” w nauce i dalszej specjalizacji zawodowej. I nie chodzi tutaj jedynie o uprzedzenia, „krzywe” spojrzenia, a mniejsze zarobki i mniejsze wsparcie.

Wsparcie dla kobiet w nauce

Z pomocą dla młodych kobiet rozpoczynających kariery naukowe wychodzi program stypendialny L’Oréal Polska Dla Kobiet i Nauki, realizowany we współpracy z UNESCO i MNiSW. W programie mogą wziąć udział kobiety-naukowcy, które prowadzą badania w zakresie szeroko rozumianych nauk o życiu.

Kobieta – naukowiec? To brzmi dumnie! W programie L’Oréal Polska stawia się głównie na dostrzeganie i honorowanie osiągnięć tych najbardziej utalentowanych kobiet – naukowców. Dzięki konkretnemu wsparciu stypendialnemu nauka zyskuje bardzo wiele: laureatki mają możliwość kontynuacji prac badawczych, dzięki czemu wiele dziedzin nauki może się prężnie rozwijać. Wśród zeszłorocznych nagrodzonych są: dr Bernadeta Szewczyk z Instytutu Farmakologii Polskiej Akademii Nauk, poszukująca molekularnego podłoża depresji, dr Agata Bielecka-Dąbrowa opracowująca metody służące wczesnemu rozpoznaniu niewydolności serca, dr Edyta Brzóska-Wójtowicz, która wykazała, że odpowiednio mobilizowanie komórki macierzyste mogą wspomagać rekonstrukcję tkanki, lekarz medycyny Justyna Chałubińska-Fendler badająca skutki uboczne radioterapii występujących w zdrowych płucach oraz mgr Natalia Małek, która skupia się na zrozumieniu patomechanizmu bólu przewlekłego. Do tej pory doceniono kilkadziesiąt wybitnych badaczek, dla których stypendium było początkiem drogi naukowej: laureatki zdobywają kolejne stopnie i tytuły naukowe, są zatrudniane na prestiżowych stanowiskach naukowych, zdobywają granty i kierują krajowymi oraz międzynarodowymi projektami badawczymi.

Jak można zgłosić swoją kandydaturę do 16. edycji programu? Można to zrobić poprzez formularz rejestracyjny w terminie od 9 maja do 24 czerwca 2016 roku. Jury konkursowe wyłoni zwyciężczynie najpóźniej do 1 września 2016 r. W konkursie mogą brać udział kandydatki, które mieszkają w Polsce, a w roku wypłacania nagrody nie osiągną 25. roku życia – w przypadku magistrantek, 35. roku życia – w przypadku doktorantek, oraz 45. roku życia – w przypadku habilitantek. Wystarczy wejść na stronę, by zapoznać się z regulaminem, zasadami, warunkami i kryteriami zgłoszeń: http://lorealdlakobietinauki.pl/

Konkretne formy wsparcia, programy mentorskie i stypendialne, takie jak program L’Oréal Polska Dla Kobiet i Nauki, mogą pomóc kobietom pozostać w nauce, zwiększyć identyfikację z uprawianą dziedziną nauki, uwierzyć w swoje siły i wzmocnić wewnętrzną sterowność, w początkowych etapach ich karier naukowych. Według psychologów, ciężko jest walczyć ze stereotypami, ponieważ najczęściej sami przed sobą nie przyznajemy się do ich istnienia. Jednak, kiedy badacze proszą ludzi o wyobrażenie sobie naukowca z mikroskopem, fiolką z odczynnikiem w laboratorium albo piszącego przy komputerze wniosek grantowy, kogo badani widzą częściej: kobietę czy mężczyznę? Odpowiedzi nie trudno się domyślić.

Początkiem zmian jest wyjście naprzeciw potrzebom młodych kobiet – naukowców i wręczenie im do ręki narzędzi rozwoju. Często dopiero konkretny przykład kompetentnej kobiety – naukowca (współpracowniczki, kierowniczki projektu albo laboratorium) może podważyć głęboko zakorzeniony stereotyp.

Więcej informacji:
Wpis został przygotowany we współpracy z L’Oréal Polska
http://lorealdlakobietinauki.pl/

Więcej informacji również na:
https://www.facebook.com/LOrealPoland/

(C) Zdjęcie Ignite New Zealand Flickr

Cytowane dane:
Academy of Science of South Africa (2016). Women for Science: Inclusion and Participation in Academies of Science. http://www.interacademies.net/Publications/29832.aspx

Moss-Racusin C.A., Dovidio J.F., Brescoll V.L., Graham M.J. & Handelsman J. (2012). Science faculty’s subtle gender biases favor male students. Proceedings of the National Academy of Sciences, 109(41), 16474-16479. DOI: 10.1073/pnas.1211286109
PEŁNY TEKST ARTYKUŁU

Print Friendly, PDF & Email
Total
0
Shares
One comment
  1. Fajnie zwalamy na stereotypy i mamy po sprawie… To jest hipostaza. Być może należało by zastanowić się czy faktycznie w jakimś zakresie młode kobiety nie są mniej wydajne, zaangażowane lub dyspozycyjne od młodych mężczyzn? A jeśli jednak tak, to w jaki sposób to zmienić (lub zaakceptować) zamiast po raz tysięczny któryś ubolewać nad podłymi “stereotypami”!

Comments are closed.

Related Posts