Koniec z igłą i strzykawką – czas na rewolucję!

U wielu z nas sama myśl o szczepieniu wywołuje gęsią skórkę. Ta igła, która wydaje się nagle nienaturalnie długa i gruba. Ten strach przed bolesnym ukłuciem. To przedziwne uczucie wtłaczania płynu pod warstwę skóry. Na szczęście, po ponad 160 latach od opatentowania igły i strzykawki, naukowcy postanowili udoskonalić metodę podawania szczepionek. Nadchodzi era Nanopatch – bezigłowego „plastra”, którego zalety wprawiają w osłupienie.

Nanopatch jest wykonany na krzemowym kwadracie, a właściwie kwadraciku, o boku 4 mm z ponad 3000 mikroskopijnymi wypustkami. Każda wypustka ma długość około 0,1 mm i jest pokryta tzw. liofilizowaną, czyli wysuszoną, szczepionką. Aby się zaszczepić, wystarczy za pomocą bardzo prostego aplikatora przyłożyć Nanopatch do skóry. Po niespełna minucie można go „odkleić” i wyrzucić. Prosto, szybko i bezboleśnie!

A) Rozmiar nanopatch B) Miejsce perforacji skóry ucha myszy po zastosowaniu nanopatch (C) PLOS One

Najczęściej głównym problemem wszystkich udoskonaleń w dziedzinie nowych technologii skupiających się na miniaturyzacji i wykorzystujących najnowsze osiągnięcia nauki jest ich cena. Nie ma wątpliwości, że są świetne, ale zwykle mało kogo na nie stać. W tym przypadku jest odwrotnie. Do wytworzenia Nanopatch wykorzystano metodę głębokiego trawienia krzemu DRIE (Deep Reavtiv Ion Etching), którą stosuje się na skalę przemysłową w produkcji półprzewodników, więc jest ona powszechna i relatywnie tania. Z kolei aplikator wielokrotnego użytku, to trochę plastiku i sprężyna, prawie jak w długopisie. Jednak największy koszt, to sama szczepionka i tutaj mamy pewien przełom – okazuje się, że ten niewinnie wyglądający „plaster” wykorzystuje 100 razy mniejszą dawkę szczepionki do wywołania takiej samej reakcji odpornościowej, co standardowa igła i strzykawka. Dzięki temu, jedna dawka szczepionki kosztującej 50 zł, z zastosowaniem Nanopatch będzie kosztowała 50 gr. Robi różnicę, prawda?

Jest jeszcze jedna cecha, która robi ogromną różnicę – stan skupienia. Obecnie szczepionki podaje się w formie płynnej, która wymaga ściśle określonych warunków przechowywania i transportu. To tzw. łańcuch chłodniczy – każda szczepionka od momentu wyprodukowania aż do podania musi być przechowywana w chłodzie. I to odpowiednim chłodzie, ani zbyt dużym, ani zbyt małym, gdyż wtedy straciłaby swoją aktywność, czyli możliwość wywołania reakcji odpornościowej i stałaby się bezużyteczna. Jest to bardzo problematyczne, szczególnie w krajach rozwijających się, w których opcje logistyczne są dość ograniczone. Wysuszona szczepionka nie potrzebuje łańcucha chłodniczego. Testy wykazały, że Nanopatch można przechowywać w 37ºC przez 10 tygodni lub w 23ºC przez cały rok i szczepionka nadal będzie aktywna.

Podsumowując, dzięki Nanopatch szczepienia będą bezbolesne, bardziej skuteczne, a przede wszystkim tańsze i łatwiej dostępne. Wszystkie te zalety mają ogromne znaczenie, szczególnie w państwach ze słabo rozwiniętymi systemami ochrony zdrowia, w których upowszechnienie szczepień jest wręcz priorytetowe. Cel naukowców jest szczytny, ale też bardzo ambitny – planują dostosowanie Nanopatch do przeciwdziałania malarii, gruźlicy, a nawet HIV w najbiedniejszych regionach świata. Przed nimi sporo pracy. Miejmy więc nadzieję, że dalsze badania również przyniosą pozytywne rezultaty.