Patrzeć nie znaczy widzieć

Oczy to jeden z najważniejszych narządów zmysłu. Dzięki niemu poznajemy otaczający nas świat i uczymy się go opisywać. Mamy również wrażenie, że jest to rzetelny sposób na poznanie otoczenia – jesteśmy przekonani, że to co widzimy jest wierną reprezentacją rzeczywistości. Badania psychologów dowodzą jednak, że często obdarzamy narząd wzroku zbyt dużym zaufaniem – czy rzeczywiście wzrok jest rzetelnym źródłem informacji o otaczającej nas rzeczywistości?

 Loading ...

Przeprowadźmy na początku krótki test świadomości. Twoim zadaniem jest uważnie zapoznać się z poniższym nagraniem i policzyć ile podań wykona drużyna w białych koszulkach.

Zaskoczeni? To czego doświadczyła cześć z Was nazywane jest w psychologii “ślepotą z braku uwagi” (ang. inattentional blindness). Spośród 192 osób, które wzięły udział w eksperymencie Daniela Simonsa i Christophera Chabrisa aż 46% nie zauważyło przechadzającego się między podającymi goryla. Co ważne autorzy udowodnili, że “ślepota z nieuwagi” zależy od trudności aktualnie wykonywanego zadania. Jak łatwo się domyślić im trudniejsze zadanie wykonywali uczestnicy, tym częściej goryl umykał ich uwadze. Co ciekawe badacze wykazali także, że szybciej zauważamy niecodzienne zjawiska wtedy kiedy są podobne do czynności, na których jesteśmy aktualnie skupieni.

Rok wcześniej Daniel Simmons i Daniel Levin przeprowadzili jeszcze bardziej niecodzienny test ludzkiej ślepoty – w trakcie rozmowy z nieznajomym podmieniali rozmówcę – ponownie około połowa badanych (skupionych na tłumaczeniu drogi) nie zauważyła zmiany.

Badania tej dwójki były sprytną demonstracją mechanizmu procesów uwagowych, który w latach 70-tych opisał Ulric Neisser. Badania przeprowadzone przez niego i jego współpracowników wykazały, że uwaga jest aktywnym system decydującym, które z bodźców są dla nas ważne. To oznacza, że obiekty znajdujące się poza nią, mogą zostać pominięte. Oczywiście w większość przypadków to my decydujemy gdzie skierować uwagę. Jednak jeśli tak jak w naszym teście, skoncentrujemy ją tylko na jednym zadaniu, może nas coś ominąć.

Badania Daniela Simonsa dowodzą, że świadoma percepcja zawsze wymaga uwagi. Oznacza to, że aby coś zobaczyć musimy angażować procesy uwagowe, w przeciwnym wypadku możemy przegapić wiele niecodziennych wydarzeń.

Co ciekawe, wyniki badań psychologów udało się też wykorzystać w bardzo szczytnym celu – poniżej znajduje się reklama społeczna obrazująca “ślepotę z braku uwagi”.