Pozytywny stereotyp może szkodzić

Czy komentarz o treści „azjaci są inteligentniejsi” lub „czarnoskórzy tańczą lepiej od białych” może szkodzić? Mimo że to stereotyp, to przecież ma on pozytywne konotacje, co więc w tym złego?

Czy pozytywne stereotypy nie mają na nas wpływu? Profesor Aaron Kay wraz z zespołem postanowili sprawdzić, czy ekspozycja na pozytywne stereotypy może wpłynąć na bardziej stereotypowe postrzeganie innych grup. W czterech eksperymentach wzięło udział łącznie 361 osób różnych ras (poza osobami czarnoskórymi).

Wszystkie eksperymenty były do siebie bardzo podobne – na początku badani czytali spreparowany artykuł naukowy, który w zależności od warunku badania mógł zawierać stereotyp:

a) Pozytywny – artykuł przedstawiał dowody na wyższość czarnoskórych atletów nad białymi
b) Negatywny – artykuł przedstawiał dowody na niższą inteligencję czarnoskórych studentów lub większą skłonność do przemocy wśród osób czarnoskórych
c) Brak stereotypu – neutralny artykuł dotyczący biologii morskiej.

W pierwszych eksperymentach sprawdzano, jak badani oceniali stronniczość czytanych artykułów oraz wpływ czytanej treści na nastrój. Wydawałoby się, że dwa pierwsze artykuły powinny zostać ocenione pod względem stronniczości w taki sam sposób – oba przedstawiały stronniczy stereotyp, wszystko jedno pozytywny czy negatywny. Jednak wyniki okazały się być zgodne z przewidywaniami badaczy, ale sprzeczne z logiką. Artykuł zawierający negatywny stereotyp był oceniany przez badanych jako stronniczy niemal dwa razy częściej niż ten, który stawiał za tezę większe zdolności czarnoskórych atletów. Okazało się również, że badani zapoznający się z treścią negatywnego stereotypu wykazywali pogorszenie nastroju. Co ciekawe, pozytywny stereotyp nie wpływał na nastrój czytelników.

W kolejnych eksperymentach badacze sprawdzali, czy kontakt ze stereotypami wpłynie na opinie podzielane przez czytelników. Po przeczytaniu jednego z trzech artykułów, badani proszeni byli o udzielenie odpowiedzi na kilka pytań, m.in. w czym upatrywać podłoża różnic między białymi a czarnoskórymi – w genach czy w kulturze? Zadaniem badanych było również ocenić prawdopodobieństwo popełnienia czynów negatywnych (przemocy, przestępstw) i pozytywnych (udział w wolontariacie, oddanie pieniędzy na cele charytatywne) przez osoby o charakterystycznych imionach dla osób o skórze białej lub czarnej .

Wyniki okazały się zgodne z przewidywaniami badaczy – to studenci zapoznający się z treścią pozytywnego stereotypu na temat osób czarnoskórych, częściej upatrywali podłoża różnic między rasowych w genach niż w kulturze. Oceniali również czarnoskórych mężczyzn jako bardziej skłonnych do przemocy czy przestępstw. Rodzaj stereotypu nie wpływał natomiast na ocenę białych mężczyzn. Co ciekawe, badani w warunku neutralnym oraz badani w warunku negatywnego stereotypu nie różnili się między sobą w swoich ocenach.

Jak można wytłumaczyć taki wzór wyników? Naukowcy zakładają, że rasistowskie stereotypy, wywoływały negatywną reakcję (pogorszenie nastroju). Zetknięci z uwagami deprecjonującymi czarnoskórych, badani uważnie monitorowali swoje własne zachowanie, by uniknąć wyrażania podobnych opinii. Pozytywne stereotypy pozostawały jednak bez wpływu na nastrój badanych, „prześlizgując się” przez ich mechanizmy obronne. Ponieważ uczestnicy nie odrzucali pozytywnych stereotypowych uwag, zwiększała się szansa, że przyjmą stereotypowe myślenie również przy innych, mniej pozytywnych ocenach. Na mocy tego mechanizmu osobie deklarującej pozytywne stereotypy rasowe łatwo jest dokonać podobnego skrótu myślowego i podzielać opinie będące również treścią stereotypu negatywnego.

Więcej informacji:
(C) zdjęcie unsplash.com
Kay, A. C., Day, M. V., Zanna, M., Nussbaum, A. D., (2013). The insidious (and ironic) effects of positive stereotypes. Journal of Experimental Social Psychology, 49, 287–291.
Print Friendly, PDF & Email
Total
0
Shares
Related Posts