Istnieją liczne badania nad efektem pierwszeństwa i świeżości, jednakże w większości dotyczyły one bodźców wizualnych i werbalnych. Dwa eksperymenty przeprowadzone przez Thomasa Daniela i Jeffreya Katza, opublikowane na łamach Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, pokazały, że efekty te dotyczą również bodźców smakowych.
Dotychczasowe badania poświęcone smakowi dotyczyły głównie awersji w stosunku do jedzenia oraz zdolności do rozpoznawania czy jedzenie jest wartościowe lub czy może być trujące. Zagadnienia te dotyczyły więc informacji przechowywanych w pamięci długotrwałej. Tym samym, niewiele badań dotyczyło informacji dotyczących bodźców smakowych przechowywanych w pamięci krótkotrwałej. Tematem tym postanowili się zająć naukowcy z Westfield State i Auburn University.
Przeprowadzili oni dwa eksperymenty, w których materiałami badawczymi były stworzone na tą potrzebę płyny. Napoje były mieszankami wody destylowanej i jednego z czterech składników, które oddawały podstawowe smaki: słony, kwaśny, słodki i gorzki. Poza tym manipulowano natężeniem każdego smaku tworząc tym samym 8 bodźców smakowych.
W eksperymencie 1 uczestnicy (N=34) wykazali dużą poprawność w rozpoznaniu wcześniej próbowanych płynów o różnych smakach (po 30 sekundowym odstępie czasu), nawet wówczas gdy próbka miała jedynie inne stężenie w obrębie tego samego smaku. W eksperymencie 2, osoby badane (N=174) próbowały trzech płynów, a następnie miały za zadanie rozpoznać próbowane wcześniej smaki (po 15, 30, 45 i 60 sekundach). W tym badaniu zaobserwowano efekt pierwszeństwa i świeżości dla testowanych bodźców we wszystkich warunkach określonych przez różne odstępy czasu. Co więcej, rozpoznanie płynów z końca listy było najbardziej widoczne przy krótszych odstępach czasu (efekt świeżości). Natomiast rozpoznanie płynów z początku listy było najbardziej widoczne przy dłuższych odstępach czasu (efekt pierwszeństwa).
Możliwe wytłumaczenie tych efektów podaje teoria interferencji. Teoria ta mówi, że następują zakłócenia w zapamiętywaniu materiałów, które są do siebie bardzo zbliżone. Zakłócenia te mogą mieć dwa rodzaje – interferencja retroaktywna, czyli uczenie się nowych informacji zakłócające pamiętanie informacji wyuczonych wcześniej oraz interferencja proaktywna, która polega na tym, że materiał zapamiętany uprzednio utrudnia uczenie się nowego.
W przeprowadzonym eksperymencie, przy krótkim odstępie czasu miała miejsce interferencja retroaktywna, która powodowała, że płyny z końca listy zakłóciły pamięć dotyczącą płynów z początku listy (efekt świeżości). Natomiast w przypadku dłuższych odstępów czasu płyny, które były zapamiętane najpierw (z początku listy) zakłóciły zapamiętanie bodźców z końca listy (interferencja proaktywna, efekt pierwszeństwa).
Wyniki eksperymentów sugerują, że specyficzny sposób przechowywania danych smakowych w pamięci krótkotrwałej jest analogiczny do tego dla bodźców wizualnych i słuchowych – podsumowują wyniki autorzy badań.
Zdjęcie (C) by Andrew Jay
Daniel, T. A., Katz, J. S. (2017). Primacy and Recency Effects for Taste. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition doi: 10.1037/xlm0000437
Notatka jest napisana przyjaznym, zrozumiałym językiem. Nie ma w niej wyrazów bardzo wyszukanych, dzięki czemu każdy czytelnik ją bez problemu zrozumie. Trudniejsze, bardziej naukowe wyrazy zostały dokładnie wytłumaczone co jest bardzo dużą zaletą tej notatki.
Opisane badania dotyczyły ciekawego zagadnienia jakim jest ludzka pamięć i wniosły nowe odkrycia do tej dziedziny. Okazało się bowiem, iż ludzka pamięć krótkotrwała przechowuje dane smakowe dokładnie tak samo jak te wizualne czy też słuchowe. O pamięci długotrwałej wiedzieliśmy od dawna, dzięki awersji smakowej lub rozpoznawaniu trującego jedzenia. Notatka dobrze odzwierciedla artykuł źródłowy, są w niej zawarte wszystkie istotne informacje oraz dane. Zastanawia mnie jednak skąd autorka wzięła liczbę przebadanych osób, ponieważ w znalezionym przeze mnie źródle nie ma takich danych.
Autorka wyciągnęła z badania również swoje własne wnioski, co jest z jednej strony dużym plusem, z drugiej jednak dużym minusem. Dlaczego plusem? Ponieważ pozwala to na szersze spojrzenie na badanie. Dlaczego minusem? Autorka narzuciła w ten sposób swoim czytelnikom pewien sposób myślenia, który może, lecz nie musi być poprawny.
Streszczenie zawiera wszystkie wymagane elementy, jakimi są odpowiedzi na pytania: jaki był cel badania, jak badanie przebiegało, jakie wyniki uzyskano oraz jakie można wyciągnąć z tego wnioski. Celem badania było sprawdzenie czy smak zachowuję się w pamięci krótkotrwałej. Badanie przebiegało w dwóch różniących się od siebie eksperymentach, jest to dobrze opisane w streszczeniu. Wyniki również są dobre opisane, ponadto są wzbogacone o indywidualne wnioski autorki streszczenia.
Jedyną rzeczą, którą można by lepiej rozwinąć w streszczeniu jest ostatni akapit. Niestety nawet w artykule źródłowym wnioski końcowe są opisane bardzo skąpo więc nie można o to winić autorki streszczenia.
Podsumowując, streszczenie jest napisane bardzo dobrze, ma swoje małe wady ale nie są one bardzo rażące. Sposób w jaki tekst został napisany pozwala przeciętnemu czytelnikowi go zrozumieć, co pozwala na łagodne dla społeczeństwa wdrażanie ciekawych badań naukowych dla laików.