Seniorzy – altruiści

Negatywne stereotypy krążące wokół starości przedstawiają ludzi starych m.in. jako osoby zgorzkniałe, nieszczęśliwe, złośliwe, biedne, niezaangażowane, mało aktywne społecznie, skąpe czy chciwe. Jednakże, wyniki czterech badań autorstwa prof. Freund  i prof. Blanchard-Fields, opublikowanych na łamach Developmental Psychology pokazują, że osoby starsze wyżej cenią dobro publiczne i są bardziej skłonne do zachowań altruistycznych, niż osoby młodsze.

Wspólnym mianownikiem łączącym cztery badania przeprowadzone na osobach w różnym wieku było szukanie różnic wiekowych w altruizmie (dbanie o środowisko, składanie datków na cel charytatywny) i w dążeniu do osobistego bogactwa. W Badaniu 1 autorki wykorzystały dane ze Światowego Badania nad Wartościami (World Values Survey Association, 2009), w którym badani mieli ocenić na skali m.in to jak ważne jest dla nich bycie bogatym (wartości materialistyczne) oraz jak ważne jest dla nich dbanie o środowisko (wartości altruistyczne). Analiza tych danych dostarczyła pierwszego dowodu na to, że istnieje negatywny związek pomiędzy wiekiem a deklarowaną chęcią bycia bogatym. Jednocześnie, chęć dbania o środowisko była pozytywnie związana z wiekiem, co oznacza że im osoby były starsze tym ważniejsze było dla nich dbanie o środowisko.

Badanie 2 miało na celu sprawdzenie czy wartości zadeklarowane w Badaniu 1 będą miały swoje przełożenie na konkretne zachowania. Zadaniem badanych było rozwiązanie złożonego problemu, który pozwalał na użycie różnych strategii – albo skierowanych na maksymalizację osobistego finansowego zysku albo na maksymalizację osobistego wkładu na rzecz dobra publicznego. Potwierdzając postawione hipotezy, strategie obierane przez młodszych dorosłych miały na celu osiągnięcie osobistych korzyści finansowych, a strategie stosowane przez starszych dorosłych faworyzowały dobro publiczne.

W Badaniu 1 wskaźnikami zachowań altruistycznych i materialistycznych były deklarowane przez badanych wartości. W Badaniu 2 użyto hipotetycznego zadania, by sprawdzić jakie strategie (altruistyczne, egocentryczne) będą stosowali badani w różnym wieku. Naturalnym krokiem, podjętym w Badaniu 3 było więc zbadanie rzeczywistych zachowań badanych. W badaniu online’owym mogli oni albo zatrzymać zarobione wcześniej pieniądze (za udział w innym, niezależnym badaniu), albo przeznaczyć je na szczytny cel (organizację Lekarze Bez Granic). Wyniki pokazały, że starsi dorośli, w porównaniu do osób młodych i w średnim wieku, byli bardziej skłonni do składania datków, niż zatrzymywania pieniędzy dla siebie.

Zgodnie z teorią selektywności socjoemocjonalnej, krótka perspektywa czasowa motywuje nas do podejmowania decyzji, które przynoszą natychmiastowe, a nie odroczone w czasie korzyści. W kontekście wartości i zachowań altruistycznych i egocentrycznych, możliwe są różne implikacje tej teorii. Z jednej strony krótka perspektywa czasowa może być motywacją do podejmowania i wyznawania egocentrycznych i hedonistycznych celów i wartości (przyjemności, korzyści dla mnie tu i teraz). Z drugiej strony, jak proponują Brandtstädter i współpracownicy (2010), krótka perspektywa czasowa (którą mają osoby starsze) powinna właśnie sprawiać, że stajemy się mniej skoncentrowani na sobie a więcej na innych i dlatego podejmujemy zachowania m.in. altruistyczne. Dlatego też, w Badaniu 4 autorki dodatkowo wprowadziły manipulację perspektywą czasową, za pomocą pytania o to, co badani będą robić jutro (krótka perspektywa czasowa) albo za 5-10 lat (długa perspektywa czasowa). Po tej manipulacji badani mogli zdecydować na co przeznaczają zarobione wcześniej pieniądze – czy zatrzymują je dla siebie czy oddają na cel charytatywny. Okazało się, że długa perspektywa czasowa zmniejszyła liczbę datków u starszych dorosłych, ale krótsza perspektywa nie spowodowała wzrostu datków u młodszych. Innymi słowy, dłuższa perspektywa czasowa sprawiła, że starsi dorośli stali się bardziej samolubni (w porównaniu z krótką perspektywą), ale krótsza perspektywa nie sprawiła, że młodsi stali się bardziej altruistyczni.

Podsumowując, pomimo tego, że każde z tych czterech badań ma swoje ograniczenia i daje możliwości alternatywnych interpretacji, razem dają one spójny obraz pokazujący, że starsi dorośli nie tylko deklarują większą chęć działania na rzecz dobra publicznego ale też są bardziej skłonni do zachowań altruistycznych, niż młodsi dorośli.
Więcej informacji:
(C) Zdjęcie unsplash.com
Freund, A. M., & Blanchard-Fields, F. (2014). Age-related differences in altruism across adulthood: Making personal financial gain versus contributing to the public good. Developmental Psychology, 50, 1125-1136. doi:10.1037/a0034491
Print Friendly, PDF & Email
Total
0
Shares
One comment
  1. Mnóstwo “naukowego” żargonu, a kwestia jest prosta i opisana w tysiącach książek, opowiadań i pamiętników. Młodsi mają czas nacieszyć się dobrami materialnymi, a starym tego czasu brakuje, więc chcą nacieszyć się innymi dobrami, takimi jak szacunek dla darczyńców czy choćby poprawić sobie własne o sobie mniemanie.

Comments are closed.

Related Posts