Mężczyźni są z Marsa, a kobiety z Wenus?

Przez dziesięciolecia dziennikarze zapewniali czytelnikom rozrywkę sugerując, że kobiety i mężczyźni są tak różni psychicznie, że mogliby pochodzić z zupełnie innych planet. Tymczasem psychologowie z amerykańskiego University of Rochester oraz Washington University – profesor Harry Reis i doktor Bobbi Carothers w najnowszych badaniach pokazują, że już czas, aby teoria płci Mars/Wenus zeszła na… Ziemię.

Opublikowana na łamach Journal of Personality and Social Psychology metaanaliza statystyczna 122 różnych cech osobowości od empatii i seksualności do upodobań nauki i ekstrawersji, obejmująca ponad 13 tysięcy osób pokazuje, że mężczyźni i kobiety, na ogół wcale nie należą do różnych grup. Innymi słowy, bez względu na to jak dziwny, tajemniczy i inny od nas może się wydawać nasz partner, to płeć prawdopodobnie stanowi niewielką część problemów z porozumieniem.

Ludzie myślą o płci jako odrębnych kategoriach. Pytanie o płeć – “Chłopiec czy dziewczynka?” jest pierwszym, które zadajemy po przyjściu dziecka na świat. Taka kategoryzacja ludzi ze względu na płeć trwa przez całe życie i stanowi najbardziej wszechobecną charakterystykę rozróżnienia wśród ludzi. Jednak podział dychotomiczny płci często upada pod kontrolą statystyczną – mówi autor Bobbi Carothers. Na przykład, nie jest niczym niezwykłym dla mężczyzn być empatycznym, ani dla kobiet być dobrą w matematyce – dodaje. Nie ma takich osobowościowych właściwości, które są związane jedynie z płcią. Płeć nie jest stereotypem, więc nie może tak ograniczać, co niestety często próbuje się nam wmówić.

Autorzy doszli do powyższego wniosku po przeprowadzeniu metaanalizy 13 wcześniejszych badań, które wykazały znaczące i często duże różnice międzypłciowe. Profesor Reis i doktor Carothers zgromadzili także własne dane oparte na wielu psychologicznych i fizjologicznych wskaźnikach. Zrewidowali badania nad współzależnością w bliskich relacjach, intymnością i seksualnością. Wznowili także badania nad Wielka Piątką: ekstrawersją, otwartością, ugodowością, stabilnością emocjonalną oraz sumiennością. W analizach wzięli pod uwagę nawet te cechy, które pozornie określają płeć, czyli kobiecość i męskość. Mając do dyspozycji wszystkie powyższe dane i korzystając z trzech odrębnych procedur statystycznych, autorzy szukali dowodów, które mogłyby stanowić wiarygodne atrybuty klasyfikowania osoby jako mężczyzny lub jako kobiety.

Zatem, wbrew twierdzeniom popularnych tytułów poradników psychologicznych, że “Mężczyźni są z Marsa, a kobiety z Wenus“, to nieprawda, że te dwie płcie myślą w sposób jakościowo różny. Okazuje się jednak, że nawet czołowi naukowcy mogą wpaść w pułapkę płci i stereotypów – piszą autorzy. To, że podejście do świata społecznego kobiet i mężczyzn jest podobne, nie oznacza jednak, że nie ma różnic w średnich wynikach między płciami. Średnie różnice istnieją, ale myślenie o różnicach między płciami w kategoriach średnich jest nadmiernym uproszczeniem. Co więcej różnice te nie są na tyle duże, aby na ich podstawie dokładnie diagnozować przynależność do grupy i nie powinny być dowodem dla istnienia spójnych i nieelastycznych kategorii płci.

–Gdy coś pójdzie nie tak między partnerami, ludzie często obarczają winą płeć drugiego partnera – dodaje. Automatyczne uwzględnianie stereotypu płci utrudnia ludziom traktowanie swojego partnera jako odrębnej jednostki. Takie poglądy mogą również zniechęcać do zmian. Płeć jest przecież wrodzona i niezmienna, po co więc starać się zmienić to, czego zmienić się nie da?

Autorzy przyznają, że wyniki badań na których przeprowadzili metaanalizę są w większości oparte na kwestionariuszach i nie mogą w pełni oddać realnych działań życiowych. Metody, które dokładnie zmierzyłyby zachowania interpersonalne (liczba wysłanych kartek na urodziny czy częstość rozmów telefonicznych z przyjaciółmi) lepiej ujawniłyby kategorię płci, lub jak spekulują autorzy pokazałyby nawet mniejszą rozbieżność między mężczyznami i kobietami w Stanach Zjednoczonych. Inna sytuacja mogłaby się wydarzyć w kulturach mniej liberalnych, za to bardziej określających role płciowe, takich jak Arabia Saudyjska. Jednak na wyniki takich badań trzeba jeszcze poczekać, a tymczasem teorię Mars/Wenus odłóżmy do lamusa – istnieją dowody naukowe na to, że zarówno kobiety, jak i mężczyźni mają się dobrze na Ziemi.